قرارداد ، معامله یا در اصطلاح حقوقی یک عقد نتیجه توافق دو طرف برای بستن آن است .در ماده 190 قانون مدنی برای تمام قراردادهایی که بسته می شود ، شرایط چهارگانه ای مشخص شده است که اگر این شرایط به طور کامل وجود داشته باشند ، باعث می شود قرارداد از نظر حقوقی صحیح باشد . اینکه دو طرف برای بستن قرارداد شرایط سنی و بلوغ فکری لازم را داشته باشند ، یا اینکه با اراده خود اقدام به بستن قرارداد کرده باشند مواردی است که نشان دهنده سلامت یک قرارداد است . هر قرارداد تعهدات مختلفی را شامل می شود ؛ اینکه موضوع تعهد چه چیزی باشد هم یکی از شرایطی است که برای صحت قرارداد باید به آن توجه کرد . بستن یک قرارداد اثرات مختلفی بر حقوق افراد دارد . بنابراین بهتر است باشرایط بستن یک قرارداد صحیح آشنا باشیم و از ضمانت اجراهای فقدان شرایط اساسی عقد آگاه شویم . از این رو در این مقاله به بررسی شرایط صحت قرارداد از جمله قصد و رضایت دوطرف برای بستن قرارداد ، اهلیت دو طرف برای بستن قرارداد ، مورد معامله و مشروعیت هدف معاملهمی پردازیم .
قصد و رضایت دو طرف در معامله
قصد و رضایت دو طرف در معامله اولین شرط صحت عقد است . یعنی دو طرف بعد از انجام سنجش های ذهنی و بررسی میزان نفع و ضرر خود در قرارداد تصمیم می گیرند با یکدیگر قراردادی منعقد کنند . پس برای بستن یک قرارداد اول فرد باید از نظر ذهنی رضایت داشته باشد و سپس این رضایت ذهنی را با اعلام قصد خود در بستن قرارداد به طرف دیگر اعلام می کند . این اعلام اراده باید به دور از هرگونه تهدید و فشار و اجبار برای بستن قرارداد باشد تا بتوان گفت که اراده فرد سالم بوده است . بنابراین قراردادی که با اکراه و اجبار و تهدید نوشته شود صحیح نخواهد بود .
اهلیت دو طرف معامله
اهلیت دو طرف در معامله شرط دوم از شرایط چهارگانه صحت قرارداد عقد است . اهلیت برای بستن قرارداد یعنی شخص از نظر قانون شرایط و قابلیت های فردی قرارداد بستن را داشته باشد . در واقع اهلیت نشان دهنده این است که شخص از نظر سنی ، عقلی و فکری رشد کافی برای انجام معامله را دارد و هم چنین می تواند اموال و دارایی هایش را اداره کند . این شرایط در قانون به سه دسته بلوغ ، رشد و عقل تقسیم شده است .
مورد معامله
مورد معامله یعنی مال یا عملی که هر کدام از دو طرف قرارداد به طرف دیگر تعهد می دهد آن را پرداخت کند و یا انجام دهد . پس بنابراین تعریفمورد معامله می تواند سه موضوع باشد :
- تعهد به انتقال مال مثل اینکه در عقد بیع ( قرارداد خرید و فروش ) یکی به دیگری تعهد می دهد که در قبال دریافت مقدار مشخصی پول خانه اش را به او بفروشد .
- تعهد به انجام دادن کاری مانند اینکه یکی به دیگری تعهد می کند که برای او نقشه ساختمانی طراحی کند .
- تعهد به عدم انجام دادن کاری مانند تعهد به عدم اشتغال در یک حرفه معین .
هریک از این موارد برای اینکه موجب صحت قرارداد شوند ، باید صحیح باشند . در مقاله مال مورد معامله چه ویژگی هایی دارد و انجام دادن چه کاری را می توان تعهد کرد ، به شرایط لازمی که قانون برای صحیح بودن این دو شرط درنظرگرفته ، پرداخته شده است .
هدف از معامله
هدف از معامله دلایلی است که هر یک از دو طرف برای انجام معامله دارند و در واقع هدف آنها از انعقاد عقد است . هدف از بستن قرارداد که به آن جهت معامله هم گفته می شو در واقع بیانگر انگیزه شخصی فرد برای پیمان بستن است . چهارمین شرط از شرایط درستی یک معامله یا عقد این است که جهت معامله و انگیزه بستن قرارداد یک هدف نامشروع و غیر قانونی نباشد . جهت معامله در هر قرارداد با قرارداد دیگر متفاوت است زیرا انگیزه افراد هم در انعقاد هر عقد متفاوت است . جهت معامله لازم نیست در قرارداد ذکر شود اما اگر ذکر شد نمی تواند نامشروع باشد زیرا جهت نامشروع و غیر قانونی باعث باطل شدن عقد می شود . برای مثال نیازی نیست در قرارداد خرید خانه ذکر شود که خریدار خانه را برای چه کاری می خرد ، برای سکونت ، برای اجاره دادن یا برای دایر کردن مکانی برای قمار . اما اگر در قرارداد هدفش را از خرید خانه ذکر کند و آن هدف مثل " خرید خانه برای دایر کردن مکانی برای قمار " باشد ، چون هدف و جهت عقد غیر قانونی و نامشروع است ، معامله باطل است .
برای مطالعه بیشتر در خصوص شرایط صحت معامله در کانال تلگرام حقوق قرارداها عضو شوید .
